Thời gian gần đây, tình trạng bất cẩn của người dân xảy ra cháy nổ liên quan đến sự cố sử dụng điện trong khu dân cư và cơ sở sản xuất, kinh doanh diễn biến phức tạp, gây thiệt hại nặng nề về người và tài sản. Cơ quan chức năng khuyến cáo người dân, doanh nghiệp cần siết chặt các biện pháp phòng ngừa, tuân thủ nghiêm quy định an toàn điện.

Nguy cơ cháy nổ từ điện ngày càng tăng

Theo thống kê của Cục Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ (Bộ Công an), chỉ trong 8 tháng đầu năm 2025, cả nước đã xảy ra hơn 1.700 vụ cháy, trong đó gần 45% số vụ có nguyên nhân từ sử dụng điện bất cẩn. Các vụ cháy này không chỉ thiêu rụi nhà cửa, tài sản làm thiệt hại hàng trăm tỷ đồng mà còn cướp đi sinh mạng của nhiều người dân.

Đáng chú ý, hầu hết các vụ việc đều xuất phát từ những nguyên nhân phổ biến: chập mạch, quá tải hệ thống, dây dẫn kém chất lượng, thiết bị điện không đạt chuẩn hoặc do thói quen sử dụng điện thiếu an toàn.

"Nhiều hộ dân vẫn có thói quen câu mắc điện tạm bợ, sử dụng dây dẫn mỏng, ổ cắm trôi nổi ngoài thị trường. Khi gặp thời tiết nắng nóng, nhu cầu tiêu thụ điện tăng cao, hệ thống dễ quá tải và bốc cháy." Trung tá Bùi Thanh Sự - Đội kiểm tra tuyên truyền hướng dẫn phòng cháy chữa cháy (PCCC) phòng cảnh sát PCCC Công an tỉnh Cà Mau cho biết.

Thực trạng ở hộ gia đình “Chủ quan và thiếu trang bị”

Tại các khu dân cư, không ít gia đình vẫn sử dụng hệ thống điện cũ kỹ, được lắp đặt từ nhiều năm trước. Dây dẫn xuống cấp, mất khả năng cách điện, nhưng không được thay thế. Bên cạnh đó, việc cắm nhiều thiết bị vào một ổ cắm, để dây điện vắt ngang dưới thảm, gần khu vực phát nhiệt, vật liệu dễ cháy… là hình ảnh không hiếm gặp.

Có nhiều vụ cháy xảy ra do sạt điện thoại, xe điện.... qua đêm bị chập mạch, gây ra cháy nổ. Các chuyên gia điện lực khuyến cáo, mỗi hộ gia đình cần phải thi công hệ thống điện theo đúng chuẩn kỹ thuật, có aptomat và cầu dao bảo vệ; Không dùng thiết bị, ổ cắm kém chất lượng; Thường xuyên kiểm tra và bảo trì hệ thống ít nhất 1 lần/năm; Tắt các thiết bị điện khi không sử dụng, đặc biệt là các thiết bị sinh nhiệt như bàn ủi, bếp điện, lò vi sóng.

Ngoài ra, mỗi gia đình nên trang bị bình chữa cháy mini, cần nắm vững kỹ năng xử lý sự cố điện cơ bản như ngắt cầu dao tổng trước khi chữa cháy. Tích cực tham gia công tác huấn luyện sơ cấp cứu do các địa phương tổ chức.

Doanh nghiệp “Nguy cơ lớn từ hệ thống điện công suất cao”

Đối với doanh nghiệp, nguy cơ cháy nổ càng lớn hơn do đặc thù sử dụng nhiều thiết bị công suất cao, hoạt động liên tục. Một số vụ cháy xảy ra tại nhà xưởng, kho hàng ... do máy móc hoạt động quá tải dẫn đến phát nhiệt và bùng cháy.

Theo Tổng công ty Điện lực miền Nam (EVNSPC), nhiều cơ sở sản xuất hiện vẫn chưa quan tâm đúng mức đến việc kiểm định, bảo trì hệ thống điện. Không ít doanh nghiệp chỉ chú trọng mở rộng sản xuất, mua thêm máy móc, nhưng không nâng cấp dây dẫn, tủ điện, aptomat phù hợp. Khi hệ thống vượt quá tải thiết kế, nguy cơ chập cháy là khó tránh khỏi.

Cơ quan chức năng khuyến nghị doanh nghiệp cần thuê đơn vị có chuyên môn thiết kế, lắp đặt hệ thống điện; Lắp đặt hệ thống cảnh báo quá tải, thiết bị tự ngắt điện; Định kỳ kiểm định hệ thống điện theo quy định; Xây dựng nội quy an toàn điện và PCCC, tổ chức diễn tập chữa cháy thường xuyên cho người lao động.

Bên cạnh đó, việc trang bị hệ thống báo cháy tự động, bình chữa cháy, vòi phun nước tại những khu vực có nguy cơ cao cũng là yêu cầu bắt buộc đối với các cơ sở sản xuất, kinh doanh.

Trách nhiệm của cơ quan quản lý và cộng đồng xã hội

Các chuyên gia nhận định, để giảm thiểu cháy nổ điện, cần sự chung tay của người dân, doanh nghiệp và cơ quan quản lý. Cơ quan chức năng tăng cường kiểm tra, xử phạt các hành vi vi phạm quy chuẩn an toàn điện, đồng thời đẩy mạnh công tác tuyên truyền trên báo chí, truyền hình và mạng xã hội.

Chính quyền địa phương thường xuyên phối hợp với ngành điện và lực lượng PCCC trên địa bàn để tổ chức tập huấn, phổ biến kiến thức an toàn điện cho người dân. Cộng đồng xã hội như các tổ dân phố, ban quản lý tòa nhà cần phát huy vai trò giám sát, nhắc nhở thường xuyên để người dân nâng cao ý thức PCCC.

Thực tế cho thấy, phòng ngừa cháy nổ từ điện không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn là trách nhiệm bảo vệ chính mình và cộng đồng. Một chút chủ quan, lơ là có thể dẫn đến hậu quả khôn lường, mất mát cả về người và tài sản.

Với hộ gia đình, việc kiểm tra và sử dụng điện an toàn phải trở thành thói quen thường nhật. Với doanh nghiệp, đầu tư cho hệ thống điện an toàn chính là đầu tư cho sự bền vững và uy tín lâu dài. Điện mang lại tiện ích, nhưng chỉ thực sự an toàn khi được sử dụng đúng cách và có ý thức phòng ngừa cháy nổ từ mỗi người dân, mỗi tổ chức thì những vụ cháy thương tâm sẽ không xảy ra./.